กาฬโรค (Plague)
กาฬโรค (Plague)
1. กาฬโรคต่อมน้ำเหลือง (Bubonic plague) อาการ : ต่อมน้ำเหลืองบริเวณขาหนีบ รักแร้ หรือรอบคออักเสบ ไม่ค่อยมีไข้ อาการแทรกซ้อน : กาฬโรคเลือดเป็นพิษ (อ่อนเพลีย เลือดออก อัตราตายจากโรค 60% ถ้าไม่รักษา-ไข้ดำ)
�กาฬโรคปอด (รุนแรงมาก ตายใน 48 ชั่วโมง) สาเหตุ : จากเชื้อ แบซิลไล Yersinia pestis การวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการ : ระมัดระวังเรื่องความปลอดภัย ย้อมสีกรัมโดยตรงและเพาะเชื้อจากน้ำที่ดูดจากต่อมน้ำเหลือง เลือด เสมหะ ระยะฟักตัว : ประมาณ 2-6 วัน การแพร่เชื้อ : หมัดของสัตว์ฟันแทะป่าในเขตชนบทกัด หมัดหนู (Xenopsylla cheopis) กัด หมัดแมวและหมัดคนในกาฬโรคเขตเมือง การแพร่จากคนสู่คนโดยทาง droplet ที่มาทางอากาศและสิ่งของจับต้องในกาฬโรคปอด การเกิดโรค : วงจรกาฬโรคที่ระบาดในสัตว์ป่ามีรายป่วยประปรายหรือรายป่วยจำนวนน้อยในสภาพภูมิอากาศร้อนและอบอุ่นในพื้นที่ที่มีกาฬโรคในสัตว์ฟันแทะป่า; กาฬโรคเขตเมืองจะเป็นในเขตโรคประจำถิ่นหรือในระยะจุดสูงสุดของการระบาด (หนูบ้านเป็นแหล่งรังโรค) การรักษา : รักษาด้วยยา streptomycin tetramycin chloramphinical การป้องกันด้วยยา : ฉีดวัคซีนแบคทีเรียที่ตายแล้วติดต่อกัน 3 เข็ม และกระตุ้นเป็นระยะ การควบคุม : ระวังผิวหนังในกาฬโรคต่อมน้ำเหลือง แยกกักผู้ป่วยแบบทางเดินหายใจสำหรับผู้ต้องสงสัยปอดบวมในผู้ป่วยกาฬโรคต่อมน้ำเหลือง ทำลายเชื้อสารคัดหลั่งที่เป็นหนองทั้งหมด เสมหะ ทำความสะอาดห้องผู้ป่วยหลังเลิกรักษา ระวังเรื่องปลอดเชื้อเมื่อจัดการกับศพพ่นยาฆ่าแมลงที่มีประสิทธิผลฆ่าหมัดในพื้นที่และเฝ้าระวังนาน 7 วัน มาตรการชุมชน : การควบคุมหมัดต้องทำก่อนหรือพร้อมๆ กับมาตรการจัดการสัตว์ฟันแทะ
1. กาฬโรคต่อมน้ำเหลือง (Bubonic plague) อาการ : ต่อมน้ำเหลืองบริเวณขาหนีบ รักแร้ หรือรอบคออักเสบ ไม่ค่อยมีไข้ อาการแทรกซ้อน : กาฬโรคเลือดเป็นพิษ (อ่อนเพลีย เลือดออก อัตราตายจากโรค 60% ถ้าไม่รักษา-ไข้ดำ)
�กาฬโรคปอด (รุนแรงมาก ตายใน 48 ชั่วโมง) สาเหตุ : จากเชื้อ แบซิลไล Yersinia pestis การวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการ : ระมัดระวังเรื่องความปลอดภัย ย้อมสีกรัมโดยตรงและเพาะเชื้อจากน้ำที่ดูดจากต่อมน้ำเหลือง เลือด เสมหะ ระยะฟักตัว : ประมาณ 2-6 วัน การแพร่เชื้อ : หมัดของสัตว์ฟันแทะป่าในเขตชนบทกัด หมัดหนู (Xenopsylla cheopis) กัด หมัดแมวและหมัดคนในกาฬโรคเขตเมือง การแพร่จากคนสู่คนโดยทาง droplet ที่มาทางอากาศและสิ่งของจับต้องในกาฬโรคปอด การเกิดโรค : วงจรกาฬโรคที่ระบาดในสัตว์ป่ามีรายป่วยประปรายหรือรายป่วยจำนวนน้อยในสภาพภูมิอากาศร้อนและอบอุ่นในพื้นที่ที่มีกาฬโรคในสัตว์ฟันแทะป่า; กาฬโรคเขตเมืองจะเป็นในเขตโรคประจำถิ่นหรือในระยะจุดสูงสุดของการระบาด (หนูบ้านเป็นแหล่งรังโรค) การรักษา : รักษาด้วยยา streptomycin tetramycin chloramphinical การป้องกันด้วยยา : ฉีดวัคซีนแบคทีเรียที่ตายแล้วติดต่อกัน 3 เข็ม และกระตุ้นเป็นระยะ การควบคุม : ระวังผิวหนังในกาฬโรคต่อมน้ำเหลือง แยกกักผู้ป่วยแบบทางเดินหายใจสำหรับผู้ต้องสงสัยปอดบวมในผู้ป่วยกาฬโรคต่อมน้ำเหลือง ทำลายเชื้อสารคัดหลั่งที่เป็นหนองทั้งหมด เสมหะ ทำความสะอาดห้องผู้ป่วยหลังเลิกรักษา ระวังเรื่องปลอดเชื้อเมื่อจัดการกับศพพ่นยาฆ่าแมลงที่มีประสิทธิผลฆ่าหมัดในพื้นที่และเฝ้าระวังนาน 7 วัน มาตรการชุมชน : การควบคุมหมัดต้องทำก่อนหรือพร้อมๆ กับมาตรการจัดการสัตว์ฟันแทะ
